پیچ خوردگی بیضه (تورشن بیضه)؛ علل، علائم راه های درمان آن

پیچ خوردگی بیضه یک وضعیت دردناک است و زمانی رخ می دهد که بیضه به دور طناب اسپرمی بپیچد و جریان خون به بیضه را قطع کند. در مواقع وقوع چنین اتفاقی برای جلوگیری از آسیب دائمی بیضه مراجعه به پزشک بسیار حائز اهمیت است. حال سوال اینجاست که علل و علائم پیچ خودگی چیست؟ آیا پیچ خوردگی بیضه باعث ناباروری می شود؟ روش های درمان تورشن بیضه چیست؟ به منظور آشنایی بیشتر با علل، علائم و راه های درمان این عارضه تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

پیچ خوردگی بیضه چیست؟

پیچ خوردگی یا پیچش بیضه که به آن تورشن بیضه (Testicular torsion) نیز گفته می شود، نوعی از بیماری های بیضه است که در اثر چرخش بیضه ناشی از ضربه یا خود به خود به دور طناب اسپرمی اتفاق می افتد. در چنین حالتی خونرسانی به بیضه قطع شده و باعث تورم و درد ناگهانی و اغلب شدید شود. از آنجایی که بیضه عملکرد و زنده ماندن به خون حاوی اکسیژن نیاز دارد، تشخیص اشتباه منجر به آسیب کامل بیضه می شود و اگر پیچ خوردگی بیضه بیش از چندین ساعت ادامه یابد، می تواند منجر به آسیب دائمی بیضه. پیچ خوردگی بیضه بیشتر نوجوانان و جوانان را تحت تاثیر قرار می دهد و ممکن است گاهی اوقات پیچ خوردگی در مردان ۵۰-۴۰ ساله رخ دهد.

علائم پیچ خوردگی بیضه

علائم پیچ خوردگی بیضه بسیار واضح است و به راحتی قابل تشخیص است که مهمترین آن ها عبارتند از:

• درد ناگهانی و شدید
• درد شدید در کشاله ران
• درد در قسمت پایین شکم
• تورم در یک یا دو بیضه به دلیل عدم جریان خون در آن ها
• برجستگی روی بیضه
• خون در مایع منی زمانی که درد شدید است
• استفراغ و حالت تهوع
• ادرار دردناک
• تب و درجه حرارت بالا
• تغییر موقعیت یک بیضه (بالاتر بودن از دیگری یا کج شدن در یک زاویه غیر معمول)

علت پیچ خوردگی بیضه چیست؟

پیچ خوردگی بیضه اغلب می تواند به دلایل مادرزادی رخ دهد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ضعف بافت همبند در کیسه بیضه که باید قوی و حمایت کننده باشد تا از حرکت آزادانه بیضه ها جلوگیری کند تا پیچ خوردگی ایجاد نشود.
• وجود یک بیماری مادرزادی به نام Bell clapper deformity که باعث آزادی بیشتر بیضه ها در کیسه بیضه می شود. علت اصلی پیچ خوردگی بیضه و ۹۰ درصدی این عارضه در نوجوانان این بیماری ژنتیکی محسوب می شود که معمولا به نسل های بعدی هم منتقل می شود.
• آسیب ران ممکن است باعث تورشن بیضه شود.
• رشد سریع بیضه ها در سن بلوغ نیز ممکن است منجر به پیچ خوردگی بیضه شود.

چه عواملی خطر پیچ خوردگی بیضه را افزایش می دهند؟

برخی از عوامل می توانند احتمال پیچ خوردگی بیضه را افزایش دهند، از جمله موارد زیر :

1. سن: بیشتر موارد این بیماری در سنین ۱۰ تا ۲۵ سالگی است.
2. پیچ خوردگی قبلی بیضه: اگر بیمار از درد شدید بیضه مشابه درد پیچ ​​خوردگی بیضه رنج می برد و سپس درد به طور کامل فروکش می کند، ممکن است به معنای پیچش بیضه و سپس چرخش مجدد در جهت مخالف باشد که در این صورت احتمال عفونت وجود دارد.
3. داشتن سابقه خانوادگی این بیماری: این وضعیت ممکن است یک بیماری وراثتی باشد.
4. آب و هوا: پیچ خوردگی بیضه گاهی اوقات «سندرم زمستان» نامیده می شود، زیرا اغلب زمانی رخ می دهد که هوا سرد است، و به این دلیل است که کیسه بیضه در آب و هوای گرم قرار دارد و سپس در معرض هوای سرد اتاق قرار می گیرد.

پیچ خوردگی بیضه چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک با گرفتن تاریخچه کامل پزشکی از بیمار، با تمرکز بر عوامل ژنتیکی و اینکه آیا بیمار قبلاً علائم مشابهی را تجربه کرده است، ارزیابی و معاینات را آغاز می کند. روش های تشخیصی این بیماری شامل موارد زیر است:

1. معاینه بالینی: پزشک کیسه بیضه، بیضه و سپس لگن و شکم را معاینه می کند و واکنش های بیمار را با مالش یا فشار داخل ران در سمت آسیب دیده آزمایش می کند، زیرا فشار داخل ران باعث انقباض بیضه در وضعیت طبیعی می شود. اما در صورت پیچ خوردگی منقبض نشده و به صورت ثابت باقی می ماند.
2. آزمایش خون یا ادرار: این آزمایشات برای تشخیص وجود عفونت استفاده می شود .
3. سونوگرافی کیسه بیضه: برای ارزیابی جریان خون در شریان های تغذیه کننده بافت های بیضه استفاده می شود، زیرا کاهش جریان خون نشان دهنده تورشن بیضه است.
4. معاینه هسته ای بیضه ها: مقدار کمی ماده رادیواکتیو به جریان خون تزریق می شود تا نواحی کاهش جریان خون را تشخیص دهد.
5. جراحی تشخیصی: که ممکن است برای تعیین اینکه آیا علائم بیمار نتیجه پیچ خوردگی بیضه است یا وضعیت دیگری لازم باشد.

روش های درمان پیچ خوردگی بیضه

تورشن بیضه معمولاً نیاز به جراحی اورژانسی دارد و حتی در برخی موارد بدون اینکه منتظر نتیجه آزمایشات یا عکسبرداری با اشعه ایکس باشد، درمان باید آغاز شود. اگر بیضه طی ۶-۴ ساعت درمان شود، می توان بیضه را حفظ کرد، اما درمان برای مدت طولانی تر ممکن است باعث آسیب دائمی به آن شود.

تنها گزینه برای درمان و اصلاح وضعیت، جراحی است. البته پزشک ممکن است بتواند با وارد کردن فشار به کیسه بیضه، پیچ خوردگی را شل کند، که به عنوان پیچش دستی شناخته می شود. اما این روش جایگزین اصلاح جراحی برای جلوگیری از بروز آن در آینده نمی شود.

عمل پیچش بیضه معمولاً با بیهوشی عمومی انجام می شود، در حین عمل، جراح با ایجاد برشی در کیسه بیضه شروع می کند و سپس پیچ خوردگی بیضه را باز کرده و با بخیه زدن یک یا هر دو بیضه به کیسه بیضه پایان می یابد. هر چه جراح زودتر این عمل را انجام دهد، احتمال نجات بیضه بیشتر می شود. توجه داشته باشید که اگر درمان بیش از ۱۲ ساعت به تعویق بیفتد، احتمال ارکیکتومی ۷۵٪ است.

عوارض پیچش بیضه

اگر پیچ خوردگی بیضه بلافاصله درمان نشود، منجر به عوارض جدی خواهد شد که عبارتند از:

• عفونت: عدم برداشتن بافت آسیب دیده می تواند منجر به قانقاریا شود، زیرا التهاب در سراسر بدن گسترش می یابد و ممکن است منجر به مرگ شود.
• ناباروری: اگر بیضه ها آسیب ببینند، منجر به ناباروری در مردان می شود.
• بدشکلی: از دست دادن زیبایی بیضه که ممکن است باعث ناراحتی یا مشکلات روانی شود. البته قرار دادن پروتز بیضه ممکن است به درمان آن کمک کند.
• آتروفی بیضه: پیچ خوردگی بیضه درمان نشده منجر به آتروفی بیضه می شود که منجر به کاهش اندازه بیضه می شود و آتروفی بیضه باعث از بین رفتن توانایی تولید اسپرم می شود.

پیچ خوردگی بیضه در نوزادان

پیچش خوردگی بیضه اگرچه در نوزادان نادر است، اما می تواند در این گروه سنی نیز رخ دهد. در اثر پیچش، بیضه آسیب دیده نوزاد سفت و متورم شده و ممکن است تغییر رنگ دهد. معمولا سونوگرافی کاهش جریان خون به بیضه آسیب دیده را نشان می دهد و در این مواقع مداخله جراحی برای ایجاد تشخیص ضروری می شود. در صورتی که سابقه تورشن بیضه در خانواده وجود دارد، توصیه می شود معاینات در نوزادان متولد شده هر چه سریعتر انجام شود.

کلام آخر

پیچ خوردگی بیضه یا پیچش بیضه از جمله مشکلاتی است که در صورت پیچش طناب اسپرمی به دور بیضه ایجاد شده و باعث اختلال در خونرسانی بیضه ها می شود. این بیماری معمولا به دلیل ضربه یا فعالیت های شدید در نوجوانان و جوانان بین سنین ۱۲ تا ۲۵ سالگی رخ می دهد. در صورت پیچش بیضه ها هرچه سریعتر باید درمان های لازم از جمله جراحی انجام شود. اگر درمان بیماری بیش از چند ساعت به تعویق بیفتد، قطع خون رسانی به بیضه ممکن است باعث آسیب دائمی شدید شود و در برخی موارد، برداشتن بیضه تنها راه حل است. به همین علت توصیه می شود در صورت مشاهده علائم این عارضه به بهترین متخصص اورولوژیست مراجعه کرده تا آسیب دائمی به بیضه و حتی ناباروری جلوگیری شود.