واریکوسل چیست وچه نشانه هایی دارد؟

واریکوسل یک آنوریسم (برآمدگی رگ) در بیضه و یک برآمدگی در داخل کیسه بیضه به خصوص در شبکه تاندونی است که بر گردش خون طبیعی در بیضه تأثیر منفی می گذارد. واریکوسل یکی از علل اصلی تولید ضعیف اسپرم و ناباروری غیر دائمی در مردان است که پس از دریافت به موقع درمان مناسب، ناباروری ناشی از واریکوسل قابل رفع است. اعتقاد بر این است که افزایش میزان اکسیداسیون ناشی از گشاد شدن عروق خونی در بروز درد و عوارض در بیماران نقش دارد. ما در این مقاله به بررسی این سوال خواهیم پرداخت که واریکوسل چیست و چگونه تشخیص داده می شود. تا انتها همراه ما باشید.

واریکوسل چیست؟

واریکوسل، اصطلاحی است که به اتساع غیر طبیعی رگ های وریدی بیضه اطلاق می شود. رگ های وریدی در سراسر بدن، خون را از ارگان های مختلف بدن به قلب می رسانند. در حالت طبیعی، این رگ ها دریچه هایی دارند که این اطمینان را می دهند که خونرسانی به خوبی انجام می شود. با این حال، زمانی که دریچه های موجود در رگ های بیضه به خوبی کار نکنند، خون در بیضه جمع می شود و منجر به بروز واریکوسل خواهد شد. این اختلال به دلیل تفاوت جزئی در ترکیب آناتومیکی بین سمت راست و چپ کیسه بیضه، بیشتر قسمت چپ کیسه بیضه را تحت تأثیر قرار می دهد.

علائم واریکوسل

اکثر مردان مبتلا به واریکوسل هیچ علائمی ندارند. اما واریکوسل به دلایل زیادی می تواند نگران کننده باشد. بعضی از آنها ممکن است باعث ناباروری و رشد آهسته بیضه چپ در دوران بلوغ شوند. واریکوسل ممکن است علت مشکلات باروری در چهار نفر از هر ده مرد باشد که در پدر شدن مشکل دارند. همچنین علت مشکلات ناباروری در حدود هشت نفر از هر ده مردی باشد که پس از فرزند اول خود در باروری مشکل دارند. به طورکلی، واریکوسل به صورت برآمدگی در قسمت فوقانی کیسه بیضه ظاهر می شود که می توان آن را در معاینه فیزیکی احساس کرد. گاهی اوقات برجسته است و به طور کلی در هنگام ایستادن با چشم غیر مسلح با توجه به اندازه آن دیده می شود. در بیشتر موارد واریکوسل علائمی ایجاد نمی کند، اما در مواردی که باعث درد می شوند. مهمترین علائم واریکوسل عبارتند از:

• درد (خفیف تا بسیار شدید) یا حساسیت بی دلیل در بیضه ها
• نقص در باروری مردان
• درد هنگام نشستن، ایستادن یا انجام فعالیت بدنی برای مدت زمان طولانی
• دردی که در روز احساس شده و در شب به اوج خود می رسد.
• دردی که به هنگام دراز کشیدن به پشت کاهش می یابد.

میزان شیوع واریکوسل چقدر است؟

واریکوسل، اختلال بسیار شایعی است و معمولا خطری را به همراه ندارد. واریکوسل معمولاً ۱۵ تا ۲۰ درصد مردان را بعد از بلوغ تحت تأثیر قرار می دهد. بسیاری از آقایان متوجه این اختلال نخواهند شد و حتی نمی دانند که واریکوسل چیست، زیرا این اختلال معمولا منجر به بروز عارضه خاصی نخواهد شد. بر اساس آمارها تنها بین ۲ تا ۱ درصد از مردان مبتلا به این عارضه، علائم و درد را احساس می کنند.

علل و عوامل خطر واریکوسل

علت دقیق اختلال باروری واریکوسل هنوز مشخص نیست، اما مکانیسم های مختلفی برای توضیح آن پیشنهاد شده است که عمده ترین آنها عبارتند از:

1. هایپرترمی: دمای اطراف بیضه ها به دلیل تجمع خون در وریدهای گشاد شده بیضه افزایش می یابد.
2. تجمع مواد مضر: در صورت عدم تخلیه خون کافی از بیضه، به رشد بیضه ها یا تولید مایع منی آسیب می رساند .
3. آسیب به دریچه های سیاهرگی: دریچه ها به بازگشت خون از بیضه به بدن کمک می کنند و در نتیجه احتقان وریدی در بیضه به طور مداوم رخ می دهد که منجر به بزرگ شدن و گشاد شدن سیاهرگ ها می شود.
4. سن: واریکوسل در سنین نوجوانی، یعنی بین ۱۵ تا ۲۰ سالگی، بیشتر از هر مرحله دیگری از زندگی رخ می دهد.

مشکلات و عوارض مرتبط با واریکوسل

به طورکلی، واریکوسل می تواند منجر به بروز سه مشکل اساسی شود که عبارتند از:

• اختلالات باروری
• کاهش تولید تستوسترون در بیضه ها
• احساس ناراحتی در بیضه ها

به همین دلیل، معمولا درمانی برای واریکوسل در نظر گرفته نمی شود، مگر این که نگرانی در خصوص یکی از مشکلات گفته شده وجود داشته باشد. در برخی موارد، واریکوسل می تواند منجر به بروز آزواسپرمی و یا عدم وجود اسپرم در مایع منی هنگام انزال شود. از آن جایی که واریکوسل بسیار شایع است و تشخیص داده نمی شود، هشتاد درصد مردان مبتلا به واریکوسل می توانند بدون دنبال کردن اقدامات درمانی، برای بارداری اقدام کنند. هم چنین، همان طور که در بالا اشاره شد، واریکوسل منجر به بروز تغییرات هورمونی نخواهد شد.

چگونه واریکوسل بر روی بیضه ها تاثیر می گذارد؟

تئوری های مختلفی در این زمینه وجود دارد، اما اصلی ترین مورد، حمل خون گرم از شکم به سمت تستیس در کیسه بیضه است. بیضه، سه درجه زیر دمای بدن به خوبی عمل می کند، در نتیجه، خون گرم می تواند بر تولید اسپرم و تستوسترون تاثیر بگذارد. هدف اصلی شبکه وریدهای بیضه خنک کردن بیضه و جلوگیری از افزایش دمای آن است، بنابراین به احتمال زیاد زمانی که جریان خون در بیضه به دلیل واریکوسل کندتر از حد طبیعی می شود، دمای بیضه افزایش می یابد. در نتیجه حرکت سلول های اسپرم را محدود کرده و مقدار آنها را کاهش می دهد.

آیا واریکوسل خطرناک است؟

واریکوسل، خطری را به همراه ندارد. به عنوان مثال، در صورت بروز واریکوسل در سمت راست، آن چه که اهمیت دارد این است که باید از عدم وجود توده و یا سایر ناهنجاری ها در شکم اطمینان حاصل شود. زمانی که بیمار دراز می کشد، باید از میزان پربودن واریکوسل کاسته شود. در صورتی که چنین اتفاقی نیفتد، باید نگران انسداد شکمی و یا وجود توده و تومور بود.

در پایان، ممکن است واریکوسل بر میزان تولید تستوسترون تاثیر بگذارد. با این حال، در بسیاری از افراد مبتلا به واریکوسل، سطح این هورمون در حالت طبیعی و نرمال باقی می ماند، بی آن که اقدامی برای درمان صورت گرفته باشد. در برخی موارد (به ندرت)، واریکوسل می تواند منجر به افت شدید تستوسترون و بروز عوارض بعدی مانند سندرم متابولیک، دیابت و یا پوکی استخوان شود.

واریکوسل چگونه تشخیص داده می شود؟

اکثر موارد واریکوسل در مراحل اولیه تشخیص داده می شود، جایی که تشخیص بیمار پس از شکایت از سنگینی بیضه یا زمانی که بیمار متوجه تغییر شکل بیضه می شود. به طورکلی دو روش اصلی برای تشخیص این بیماری وجود دارد که به شرح زیر است:

۱- معاینه فیزیکی

پس از مراجعه به متخصص، پزشک درباره علائم یا باروری پایین پرس و جو کنید. معمولا پس از لمس بیضه و احساس توده می توان واریکوسل را تشخیص داد. با این حال برخی از توده به حدی کوچک هستند که با معاینات پزشک قابل تشخیص نخواهد بود.

۲- سونوگرافی بیضه

در صورتی که واریکوسل بزرگ نبوده و با دست احساس نشود، با سونوگرافی (اولتراسوند) قابل تشخیص خواهد بود. پزشک از طریق سونوگرافی می تواند تصویر جامعی از بیضه دریافت کرده و وجود واریکوسل را تایید نماید.معمولا تشخیص این اختلال به دلیل آناتومی بدن آقایان در معاینات فیزیکی کمی دشوار است.

افزون بر این موارد، در بسیاری مواقع واریکوسل میتواند با روش های زیر تشخیص داده شود:

• در بسیاری از موارد، در آقایانی که برای درمان ناباروی مراجعه می کنند و هیچ گونه علامتی ندارند.
• وجود توده در کیسه بیضه، که توسط خود فرد و یا پزشک در معاینات روتین تشخیص داده می شود.
• زمانی که بیمار به دلیل وجود درد در بیضه به پزشک مراجعه می کند.

کلام آخر

واریکوسل، یکی از شایع ترین بیماری های بیضه در آقایان است که موجب اتساع رگ های وریدی بیضه ها می شود. در بسیاری از موارد، خود فرد متوجه بروز این اختلال نشده و حتی نمی داند که واریکوسل چیست، مگر این که جهت درمان ناباروری به پزشک مراجعه کند. در صورتی که واریکوسل بزرگ باشد، با چشم مسلح دیده می شود و یا این که خود فرد می تواند کیسه ای را زیر بیضه احساس کند. با این حال، در بیشتر موارد، واریکوسل توسط پزشک تشخیص داده می شود. واریکوسل، منجر به بروز عارضه خاصی نمی شود و خطری را نیز به همراه ندارد. اما، توصیه می شود جهت تشخیص واریکوسل به اورولوژیست مراجعه کرده تا در صورت لزوم روش های تشخیصی و درمانی مناسب انجام شود.