درد هنگام ادرار؛ دردناک اما قابل درمان!

دیسوریا (dysuria) به اختلالی در بدن گفته می شود که به درد، ناراحتی و سوزش هنگام ادرار کردن منجر می شود و اگر ادامه پیدا کند، بیمار باید به یک متخصص مجاری ادرار مراجعه کند. این بیماری در قدیم با نام عسر البول شناخته می شد که معمولا با ادرار دردناک و دشواری دفع ادرار همراه بود. این اختلال معمولا در زنان بیشتر از مردان شایع است. اما سوال اینجاست که علت دفع ادرار دردناک در مردان و زنان چیست؟ درد مجاری ادراری مردان و زنان به چه علت است؟ چه درمانی برای درد هنگام ادرار در مردان و زنان وجود دارد؟ تا انتهای این مقاله همراه ما باشید و با علل، علائم و راه های درمان درد هنگام ادرار در مردان و زنان آشنا شوید.

دیسوریا (درد هنگام ادرار)

همان طور که اشاره شد، دیسوریا به احساس درد و سوزش هنگام ادرار اطلاق می شود که می تواند در مردان و زنان در گروه های سنی مختلف رخ دهد. در حقیقت دیسوریا نشانه یا علامتی از یک بیماری محسوب می شود که دلایلی مختلفی دارد. جنسیت در ابتلا به این بیماری دخیل است، به طوری که درد و سوزش هنگام ادرار در زنان بیشتر از مردان اتفاق می افتد. آمارها نشان می دهد که ۵۰ تا ۶۰ درصد خانمها در طول عمر خود حداقل یکبار این درد را تجربه می کنند. همچنین احساس درد هنگام ادرار در مردان مسن بیشتر از افراد جوان اتفاق می افتد.

علت درد هنگام ادرار

علت درد و سوزش به هنگام دفع ادرار می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که باتوجه به جنسیت در زنان و مردان متفاوت است. برای مثال علت ادرار دردناک در زنان به واسطه آناتومی دستگاه تناسلی و مجاری ادراری در اثر عفونت واژن، عفونت مثانه، عفونت دستگاه ادراری، اندومتریت و اورتریت شناخته می شود. در حالی که احساس درد به هنگام ادرار در مردان معمولا به دلیل بیماری پروستات، عفونت دستگاه ادراری و عفونت های مقاربتی اتفاق می افتد. به طور کلی مهمترین علت درد مجاری ادراری مردان و زنان به هنگام ادرار به شرح زیر است:

۱- عفونت دستگاه ادراری (UTI)

یکی از دلایل دیسوریا، عفونت دستگاه ادراری است که اغلب در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد. همچنین، این عفونت در کودکان، سالمندان و افراد مبتلا به دیابت بیشتر از سایر گروه سنی است. این عفونت ها در قسمت پایینی دستگاه ادراری که شامل مجرای پیشاب و مثانه است، اتفاق می افتد. گاهی اوقات عفونت ها از طریق لوله های که ادراری به سمت بالا و کلیه ها انتقال می یابند.

عفونت مجاری ادراری منجر به درد در ناحیه لگن، سوزش در زمان دفع ادرار و نیاز به تکرر در ادرار می شود. یکی از انواع اصلی عفونت دستگاه ادراری، عفونت مجرای پیشاب (اورتریت) است که ملتهب شدن مجرای پیشاب را به دنبال دارد. یکی دیگر از رایج ترین نوع عفونت ادرار، عفونت مثانه (سیستیت) است و در نهایت نوع بسیار مهم آن عفونت دستگاه ادراری کلیه یا پیلونفریت است که در نهایت اگر برای هریک از آنها اقدام به موقع انجام نشود به عفونت جدی مثانه و کلیه می انجامد. برای مطالعه بیشتر درباره تومور مثانه کلیک کنید.

توجه داشته باشید که خطر ابتلا به عفونت مجاری ادراری در مردان در افراد مبتلا به هایپرپلازی خوش خیم پروستات، سنگ کلیه، عدم تخلیه کامل مثانه، تنگی غیر طبیعی مجرای ادرار، انجام سیستوسکوپی و دیابتی بیشتر از سایر مردان است. اگرچه علت عفونت دستگاه ادراری زنان نیز به دلیل ورود باکتری به مثانه و مجاری ادراری است، اما این مشکل نیز در زنان مبتلا به دیابت، سنگ کلیه، اختلالات مادرزادی مجاری ادراری و عمل جراحی اخیر در ناحیه تناسلی شایع تر است.

۲- عفونت های آمیزشی (سوزاک و کلامیدیا)

سوزاک و کلامیدیا از عفونت مقاربتی (آمیزشی) محسوب می شود که عامل بیماری آن باکتری است. این باکتری ها می‌توانند از طریق رابطه جنسی دهانی، تناسلی یا مقعدی منتقل شوند. سوزاک یک نوع عفونت ناشی از مقاربت و نزدیکی پرخطر است که از نوعی باکتری به نام نایسریا گونوره آ ناشی می شود و این عفونت در برخی از زمانها در مجرای ادراری فرد اتفاق می افتد.

عامل بیماری کلامیدیا، باکتری به نام کلامیدیا تراکومادیس است که می تواند در چند هفته اول بدون علائم ظاهری در بدن وجود داشته باشد. هنگامی که عفونت های مقاربتی در مجرای ادراری زنان و مردان اتفاق می افتد، منجر به تکرر ادرار، درد و سوزش در هنگام دفع ادرار می شود.

۳- التهاب پروستات

بزرگی و التهاب پروستات می تواند علت درد مجرای ادراری مردان و همچنین ادرار دردناک در مردان باشد. پروستات غده‌ ای گردو مانند در آقایان است که زیر مثانه آنها واقع شده و با تولید مایع منی باعث تغدیه اسپرم و جابجایی آن می شود. التهاب پروستات ممکن است در سنی اتفاق بیفتد که به درد و دشواری در هنگام ادرار، خروج ادرار به صورت قطره قطره، تکرر ادرار به خصوص در شب، بی اختیاری ادراری، کدر بودن و ادرار خونی می انجامد.

۴- التهاب حاد دیواره مثانه

با وجود تلاش پزشکان و محققان هنوز دلیل مشخصی برای به وجود آمدن التهاب حاد دیواره مثانه نیست. اتفاق افتادن این بیماری در زنان مرسوم تر از مردان است که با سوزش و تکرر شدید ادرار (بیش از هشت بار ادرار کردن در طول روز) به همراه درد در مثانه همراه است. این بیماری همانطور که علت مشخصی برای بوجود آمدن آن ندارد، درمان مشخصی نیز برای آن پیدا نشده است. اما در برخی از اوقات، متخصص جراحی کلیه و مجرای ادراری با درمان های ویژه و تغییر در رژیم غذایی می تواند به بهبود آن کمک کند.

۵- سنگ مثانه

ادرار غلیظ در بسیاری از اوقات به تولید سنگ مثانه منجر شده که مسدود کردن جریان ادرار و در نهایت ادرار دردناک را ایجاد می کند. فراگیری این بیماری در مردان میانسال (۵۰ سال به بالا) که پروستات شان بزرگتر می شود یا به التهاب پروستات دچار می شوند، بیشتر از زنان اتفاق می افتد. در برخی از اوقات در صورت بزرگ بودن سنگ ها انجام عمل جراحی ضروری است. خون در ادرار، درد هنگام ادرار، قطع و وصل جریان ادرار هنگام دفع، خون در ادرار، درد آلت تناسلی و بیضه از علائم اصلی سنگ مثانه در مردان محسوب می شود.

۶- التهاب دستگاه تناسلی زنان

واژینیت به تحریک یا التهاب دستگاه تناسلی زنان گفته می شود. در بسیاری از اوقات استرس و یا خوردن دراز مدت آنتی بیوتیک ها به ملتهب شدن این ناحیه منجر می شود. دختران در دوران قبل از شروع بلوغ و زنان پس از یائسگی بیشتر به این بیماری دچار می شوند چرا که تولید استروژن در آنها کمتر اتفاق می افتد.

۷- حساسیت های شیمیایی

برخی از محصولات بهداشتی و آرایشی مانند صابون ها، روان‌کننده‌های واژینال، دستمال توالت های معطر و سایر محصولات بهداشتی و جنسی ممکن است به واسطه وجود مواد شیمیایی و معطر باعث حساسیت و رشد باکتری در مجرای ادراری زنان و مردان شود. به طورکلی، افرادی که به محصولات شیمیایی واکنش نشان می‌دهند ممکن است علائمی مانند تورم، قرمزی، خارش و درد هنگام دفع ادرار را تجربه کنند.

درمان درد هنگام ادرار

راه های درمان اختلال درد ادرار پیچیده نیست و با بررسی متخصص مجرای ادراری به رفع این عارضه منجر می شود. پزشک در ابتدا با گرفتن شرح حال بیمار، اگر متوجه شود استفاده ماده ای شیمیایی توسط بیمار منجر به بروز این اختلال شده است، با دستور قطع مصرف آن و تجویز دارویی مکمل به رفع این بیماری کمک می کند.

درمان عفونت های دستگاه ادراری با آنتی بیوتیک ها یکی از راه های شایع درمانی توسط متخصص مربوطه است. پزشک در بسیاری از مواقع پس از مشاهده نتیجه کشت دارو بهترین دارو را در این رابطه انتخاب می کند.

تجویز دارو برای درمان پروستاتیت از راه های دیگر درمان پروستات مزمن است که در برخی از مواقع درمان آنتی بیوتیک تا ۱۲ هفته نیز باید ادامه پیدا کند. از دیگر راه هایی که ماهیچه اطراف پروستات را نرم می کند و باعث می شود فرد ادرار بدون درد و راحتی را تجربه کند، داروهای ضد التهاب و داروهای مسدود کننده آلفا است. در برخی از مواقع مسکن به عنوان داروی ضد درد باعث از بین برنده درد مجاری ادراری می‌شود که توسط متخصص مجرای ادراری تجویز می شود.

چه کنیم به دردهای ادراری دچار نشویم؟

برای پیشگیری از دفع ادرار دردناک در مردان و زنان روش های بسیار موثری وجود دارد که مهمترین آن ها به شرح زیر است:

۱- موثر بودن برخی از داروها

قطع کردن طولانی مدت آنتی بیوتیک ها با نظر و دستور مستقیم پزشک معالج بسیار کارگشا است. در برخی از خانمها کرم استروژن واژنی می تواند از ابتلا به این بیماری جلوگیری کند.

۲- تغییر در روش زندگی

یکی از اصلی ترین دلایل بروز عفونت در مجرای ادراری که سبب بروز دفع ادرار دردناک می شود، عدم مصرف مایعات کافی به طور روزانه است. آشامیدن آب و مایعات به مقدار کافی باعث رقیق شدن ادرار رقیق و تخلیه باکتری های مجرای ادراری می شود. هر زمان که احساس دفع ادرار داشتید به فوریت دفع ادرار کنید. ماندن ادرار در بدن به رشد باکتری های مضر می انجامد. همچنین خشک کردن ناحیه تناسلی از جلو به عقب از راههای پیشگیری این بیماری به حساب می آید. دفع ادرار پس از رابطه جنسی، استفاده از دوش به جای خوابیدن در وان و عدم استفاده از صابون های معطر و قوی نیز برای جلوگیری از ابتلا به این اختلال موثر است.

۳- پروبیوتیک های خوراکی و واژنی

منبع غنی باکتری های پروبیوتیک، لبنیات و میوه ها هستند. ماست، نوشیدنی های کفیر، نان خمیر ترش، کلم ترش و پنیر نرم در این دسته جای می گیرند. به غیر از اینها مکمل هایی در داروخانه ها هستند که تامین کننده نیاز فرد به پروبیوتیک است

کلام آخر

احساس سوزش، ناراحتی و درد به هنگام ادرار در مردان و زنان که با نام دیسوریا شناخته می شود، یکی از اختلالات مجرای ادراری است که می تواند به دلایل مختلف ایجاد شود. در حقیقت ادرار دردناک و سوزش یک بیماری محسوب نمی شود، بلکه نشانه ای از یک بیماری جدی تری است که باید درمان شود. به همین علت تشخیص علت این عارضه توسط بهترین متخصص اورولوژی در اهواز بسیار ضروری است. بنابراین، در صورت تجربه درد در زمان دفع ادرار یا علائم دیگری مانند سوزش، خارش، دشواری و در خروج ادرار و سایر نشانه ها به پزشک متخصص مراجعه نمایید.