آزواسپرمی (اسپرم صفر) و راه های درمان آن

آزواسپرمی (Azoospermia) یک بیماری در مردان است که با نام عدم نطفگی یا اسپرم صفر  نیز شناخته می شود. به بیان ساده تر مردان مبتلا به این بیماری هیج اسپرمی در منی خود نداشته و توانایی بارور کردن تخمک ها در زنان را ندارند. در گذشته علل این بیماری و راه های درمان آن شناخته شده نبود، اما خوشبختانه در سال های اخیر راه هایی برای درمان آن کشف شده است. حال سوال اینجاست که علت بروز این بیماری در چیست؟ آیا آزواسپرمی درمان دارد؟ آیا اسپرم صفر باعث نازایی می شود؟ به منظور آشنایی بیشتر با بیماری آزواسپرمی مردان و روش های درمان آن، تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

آزواسپرمی چیست و چه عوارضی دارد؟

به طور کلی، به عدم توانایی تولید اسپرم، آزواسپرمی یا عدم نطفگی گفته می شود. اسپرم در بیضه ها تولید شده و با مخلوط مایع منی از آلت تناسلی مرد خارج می شود. همان طور که می دانید اسپرم های موجود در مایع منی نقش بارور کننده تخمک ها را دارند و کاهش اسپرم (الیگواسپرمی) یا عدم وجود اسپرم می تواند سبب ناباروری در مردان شود. از مهمترین عوارض و علائم این بیماری در مردان ناتوانایی در باروری تخمک زنان یا همان نازایی است. مردانی که به عارضه آزواسپرمی مبتلا هستند، به دلیل نداشتن اسپرم نمی توانند عملیات باروری سلول های جنسی را انجام دهند. بنابراین در حال حاضر یکی از مهم ترین علل نازایی در مردان، عدم وجود اسپرم یا اسپرم صفر است.

علت آزواسپرمی و انواع آن

آزواسپرمی به دلایل مختلفی مانند مشکلات مادرزادی، بیماری یا آسیب های فیزیکی می تواند اتفاق بیفتد. تشخیص علت این بیماری برای انتخاب مناسب ترین درمان اهمیت دارد، به همین علت به جز آزواسپرمی نامشخص که در برخی از مردان ایجاد می شود، این عارضه بر اساس علت به سه دسته تقسیم می شود که به شرح زیر است:

آزواسپرمی پیش از بیضه

همانطور که می دانید، وظیفه تولید اسپرم به عهده بیضه است. در این نوع از بیماری آزواسپرمی، بیضه حالتی نرمال و طبیعی دارد، اما این نوع عارضه بیشتر در افرادی اتفاق می افتد که دارای اختلال هورمونی مادرزادی هستند. همچنین، انجام روش های شیمی درمانی باعث کاهش هورمون سازی در بدن شده و می تواند یکی از دلایل عدم وجود اسپرم در مردان شود.

آزواسپرمی بیضه ای

در این نوع از بیماری اسپرم صفر، وجود مشکل در بیضه باعث ایجاد بیماری می شود. این مشکل می تواند در اثر عفونت های بیضه ای، ضربه شدید به بیضه، اورکیت ویروسی، ابتلا به سرطان و… اتفاق بیفتد.

آزواسپرمی پس از بیضه (انسدادی)

در این نوع از عارضه، بیضه های مرد، توانایی تولید اسپرم دارند، اما در خروج اسپرم از آلت تناسلی مشکلاتی وجود دارد. در واقع عملیات انتقال اسپرم دچار اختلال می شود. این نوع بیماری معمولا ناشی از بسته شدن لوله های انتقال دهنده اسپرم، انجام وازکتومی، انزال رتروگرید و… است. اکثر مردانی که از بیماری عدم نطفگی رنج می برند، اغلب به آزواسپرمی انسدادی دچار هستند.

علائم آزواسپرمی چیست؟

احتمالاً تا زمانی که تلاش‌هایتان برای باردار شدن یا لقاح با شکست مواجه نشود، متوجه آزواسپرمی نخواهید شد. البته وجود برخی علائم از جمله کاهش میل جنسی، اختلال در نعوظ، تورم، توده یا ناراحتی در اطراف بیضه ها و کمبود مو در صورت یا بدن مردان می تواند از نشانه های عدم اسپرم در مایع منی مرد دانست. با این حال توجه داشته باشید که برخی از این علائم می تواند ناشی از اختلالات هورمونی یا شرایط ژنتیکی باشد، لذا برای تشخیص این بیماری به متخصص اورولوژی مراجعه کنید.

نحوه تشخیص آزواسپرمی

در صورت تلاش های مکرر برای بارداری و عدم موفقیت در باروری، در قدم اول باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. علاوه بر معاینه فیزیکی، پزشک از سابقه پزشکی شما نیز اطلاعاتی کسب کرده و آزمایش آسپرم (آنالیز مایع منی) تجویز می کند.

در این آزمایش با ایجاد انزال، از مایع منی فرد نمونه برداری می شود. سپس، این نمونه تجزیه و تحلیل شده و بر اساس تعداد، شکل و تحرک اسپرم ها مورد ارزیابی قرار می گیرد. در صورتی که منی فاقد اسپرم زنده باشد، بیماری اسپرم صفر یا عدم نطفگی تشخیص داده می شود. در کنار این آزمایش ها، پزشک به صورت فیزیکی نیز بیمار را مورد معاینه قرار می دهد. با استفاده از این آزمایش ها و معاینات فیزیکی، پزشک نوع بیماری شما را تشخیص داده و نسبت به درمان آن اقدام خواهد کرد.

درمان بیماری آزواسپرمی چگونه انجام می شود؟

درمان عدم نطفگی یا آزواسپرمی بر اساس علت بیماری به روش های مختلف انجام می شود. بنابراین، روش درمان اسپرم صفر باتوجه به علت بیماری، سوابق پزشکی و شرایط جسمانی بیمار متفاوت است. روش های درمان این بیماری باتوجه به علل بروز آن به شرح زیر است:

درمان آزواسپرومی انسدادی

در صورتی که بیماری فرد در اثر انسداد لوله های انتقال دهنده اسپرم باشد، باید جراحی صورت گیرد. با انجام جراحی، مجاری مسدود شده، باز شده و امکان تولید اسپرم در بیضه ها ممکن می شود. یکی دیگر از دلایل آزواسپرمی انسدادی، ابتلا به بیماری واریکوسل است که یکی از شایع ترین علل ناباروری در مردان محسوب می شود. این بیماری نیز با جراحی قابلیت درمان دارد. البته برای درمان این بیماری باید حتما به پزشک متخصص و اورولوژیست مراجعه نمایید.

درمان آزواسپرمی غیر انسدادی

درمان دو نوع اسپرم صفر پیش بیضه ای و بیضه ای که جز آزواسپرمی غیر انسدادی محسوب می شوند، دشوار تر نوع انسدادی آن است. در برخی موارد که مشکلات هورمونی علت اصلی بروز آزواسپرمی است، دارودرمانی و هورمون درمانی می تواند به تولید اسپرم کمک کرد. اگرچه درمان در اسپرم صفر انسدادی دشوار یا غیر قابل درمان است، اما هنوز شانس داشتن فرزند به روش IVF در افراد مبتلا به این بیماری وجود دارد.

کلام آخر

آزواسپرمی (اسپرم صفر) یکی از بیماری های مردان محسوب می شود که به عنوان یکی از دلایل اصلی ناباروری شناخته شود. علت این بیماری گاهی نامشخص است، اما دلایلی مانند انسداد لوله انتقال دهنده اسپرم، واریسکول، وازکتومی، انجام شیمی درمانی، ضربه به بیضه و غیره از مهم ترین دلایل بروز آن به شمار می روند. تشخیص علت این بیماری در انتخاب نوع درمان نقش بسزایی دارد و می تواند به تولید مجدد اسپرم در بیضه ها کمک کند. بنابراین توصیه می شود به متخصص اورولوژی خوب مراجعه کرده و پس از تشخیص، درمان مناسب را انجام دهید.

بدون شک تشخیص آزواسپرمی یا فقدان اسپرم می تواند برای هر مردی وحشتناک باشد، اما این بیماری لزوماً به معنای از دست دادن توانایی شما برای داشتن فرزند بیولوژیک نیست. پزشکان متخصص گزینه های درمانی مختلفی را برای درمان این بیماری پیشنهاد می دهند. از سوی دیگر، روش هایی مانند IVF می تواند در باردار شدن زوجین موثر باشد.