سیستوسکوپی چیست و چه کاربردی دارد؟

سیستوسکوپی آزمایشی برای بررسی سلامت مجرای ادرار و مثانه است که به تشخیص بیماری های مجاری ادراری کمک می کند. برخی مواقع از این روش برای درمان برخی مشکلات نیز استفاده می شود. در این روش، متخصص اورولوژیست برای مشاهده داخل مثانه و مجرای ادرار، یک اسکوپ را وارد مجاری ادراری می کند. اما سوال اینجاست که این روش برای تشخیص چه بیماری هایی استفاده می شود؟ عوارض سیستوسکوپی در مردان چیست؟ آیا سیستوسکوپی درد دارد؟ به منظور آشنایی بیشتر با این روش تشخیصی تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

سیستوسکوپی چیست؟

سیستوسکوپی یک آزمایش سرپایی است، به این معنی که می توانید آن را در مطب پزشک، بیمارستان یا کلینیک انجام داده و نیازی به بستری ندارید. در این روش پزشک یک لوله را به مجرای ادرار وارد می کند. این لوله در مردان از دهانه ورودی مجرای ادرار در انتهای آلت تناسلی مرد و در زنان در بالای واژن وارد می شود. این آزمایش به پزشک کمک می کند تا از نظر ابتلا به پولیپ، توده و سایر مشکلات مجرای ادرار و مثانه، بیمار بررسی شده و درمان های مناسب برای او انتخاب شود.

چه کسانی به سیستوسکوپی نیاز دارند؟

متخصص اورولوژیست ممکن است سیستوسکوپی را در صورت تجربه موارد زیر توصیه کند:

• مشکلات کنترل مثانه مانند احتباس ادرار (ناتوانی در تخلیه کامل مثانه) یا بی اختیاری (ناتوانی در کنترل جریان ادرار)
• درد به هنگام ادرار
• سنگ مثانه
• وجود خون در ادرار
• عفونت های مکرر دستگاه ادراری (UTIs)
• ادرار دردناک (دیسوریا)
• افراد با تومورهای سرطانی یا غیر سرطانی

سیستوسکوپی برای تشخیص چه بیماری هایی انجام می شود؟

اورولوژیست ها از سیستوسکوپی برای تشخیص مشکلات دستگاه ادراری استفاده می کنند. بیماری هایی که با سیستوسکوپی تشخیص داده می شود عبارتند از:

• سرطان مثانه یا سرطان مجرای ادرار
• سنگ مثانه و التهاب مثانه
• مشکلات کنترل مثانه
• بزرگ شدن پروستات ( هیپرپلازی خوش خیم پروستات)
• تنگی مجرای ادرار و فیستول ادرار
• تشخیص و نمونه برداری از تومورهای کوچک

کاربرد سیستوسکوپی برای درمان

پزشک شما همچنین ممکن است از سیستوسکوپی برای درمان موارد زیر استفاده کند:

• از حالب ها (مجرایی که ادرار را از کلیه ها به مثانه می برند) نمونه ادرار بگیرید.
• برای یک روش اشعه ایکس که جریان ادرار را ردیابی می کند، تزریق انجام می شود.
• برای جلوگیری از نشت ادرار دارو تزریق می شود.
• استنت حالب (لوله کوچکی که حالب را باز نگه می‌دارد) که در طی یک روش قبلی قرار داده شده را بردارید.
• سنگ مثانه، بافت غیر طبیعی، پولیپ یا تومور را بردارید.
• قطعات کوچکی از بافت مثانه یا مجرای ادرار را برای نمونه برداری (بیوپسی) برداشته و برای بررسی به آزمایشگاه می فرستد.
• برای درمان تنگی مجرای ادرار (تنگی) یا فیستول (سوراخ هایی که بین دو ناحیه ایجاد می شود) استفاده می شود.

انواع سیستوسکوپی

سیستوسکوپی باتوجه به لوله ای که وارد مجرای ادراری می شود به ۲ نوع سیستوسکوپی انعطاف پذیر و سیستوسکوپی سفت تقسیم بندی می شود. هر دو روش شامل عبور یک لوله به نام سیستوسکوپ در امتداد مجرای ادرار (لوله ای که پوست را از بدن خارج می کند) و به داخل مثانه است ، اما انجام آنها به روش های متفاوتی است. هر کسی می تواند از هر دو نوع سیستوسکوپ استفاده کند.

• سیستوسکوپی انعطاف پذیر: در روش سیستوسکوپی انعطاف پذیر  از سیستوسکوپ نازک (به اندازه عرض مداد) و خمیده استفاده می شود. فرد در طول این روش هوشیار است.
• سیستوسکوپی سفت (صلب): این سیستوسکوپ ها خم نمی شوند. در این روش پزشک ممکن است از ابزارهایی برای انجام بیوپسی یا برداشتن تومورها از لوله استفاده کند.

اقدامات قبل از سیستوسکوپی

همان طور که اشاره شد، سیستوسکوپی به دو نوع انعطاف پذیر و سفت تقسیم بندی می شود. به همین علت هر یک از اقدامات قبل از عمل متفاوت است.

اقدامات قبل از سیستوسکوپی انعطاف پذیر

دستورالعمل هایی برای شما ارسال می شود که قبل از قرار ملاقات آن ها را مطالعه کنید. این دستورالعمل ها شامل توصیه هایی در مورد خوردن ، آشامیدن، و مصرف برخی داروهاست. معمولاً قبل از سیستوسکوپی انعطاف پذیر می توانید به صورت عادی غذا بخورید و بیاشامید. قبل از شروع روند، از شما خواسته می شود که از کمر به پایین لباس خود را در بیاورید و لباس بیمارستان را بپوشید. ممکن است از شما خواسته شود که درون ظرفی ادرار کنید تا از نظر وجود عفونت بررسی شود. در صورت مشاهده عفونت ادرار ممکن است این روش به تأخیر بیفتد.

سیستوسکوپی سفت (صلب)

معمولاً باید چند ساعت قبل از سیستوسکوپی سفت و سخت، خوردن و آشامیدن را متوقف کنید. همچنین باید با فردی هماهنگ کنید که همراه تان باشد. زیرا ۲۴ ساعت نمی توانید رانندگی کنید. برای این کار از شما خواسته می شود که لباس بیمارستان را تغییر دهید. ممکن است از شما خواسته شود که درون ظرفی ادرار کنید تا از نظر وجود عفونت بررسی شود. در صورت مشاهده عفونت ادرار ممکن است این روش به تأخیر بیفتد.

سیستوسکوپی چگونه انجام می شود؟

سیستوسکوپ ها ابزاری به شکل لوله هستند که دارای چراغ و دوربین هایی هستند که اجازه می دهند پزشک دستگاه ادراری شما را بررسی کند. همان طور که اشاره شد، دو نوع سیستوسکوپ وجود دارد و انتخاب آن به نوع مشکل یا هدف درمان بستگی دارد.

چه انتظاراتی در طی سیستوسکوپی باید داشت؟

• این عمل به طور کلی حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول می کشد.
• این آزمایش با مثانه خالی انجام می شو، به همین علت ابتدا باید ادرار خود را تخلیه کنید.
• دراز خواهید کشید ولی موقعیت شما بستگی به نوع اسکوپ پزشکی دارد. در روش سیستوسکوپ سفت و سخت استاندارد، به پشت دراز خواهید کشید و زانوها را بالا و از هم جدا خواهید کرد. در روش  سیستوسکوپ انعطاف پذیر، موقعیت خاصی لازم نیست. پزشک به شما کمک می کند موقعیت راحتی پیدا کنید.
• دارو برای بیهوشی یا آرام بخش تزریق می شود که ممکن است باعث خواب آلودگی شود. یا می توانید یک بیهوشی عمومی دریافت کنید تا در کل مراحل خواب به شما کمک کند.
• پزشک شما سیستوسکوپ را وارد می کند. آنها مجرای ادرار شما را تمیز کرده و ناحیه را بی حس می کنند. اسکوپ از طریق مجرای ادرار به مثانه می رسد. ممکن است لازم باشد که از نمونه بزرگتری برای نمونه برداری یا وارد کردن ابزار جراحی به مثانه استفاده کنند.
• پزشک مجرای ادرار و مثانه شما را معاینه می کند. انتهای سیستوسکوپ یک لنز است که مانند یک تلسکوپ کار می کند. این امر باعث می شود که پزشک بتواند داخل بدن شما را راحت تر ببیند. آنها ممکن است یک دوربین را روی لنز قرار دهند تا تصاویر را بر روی صفحه نمایش دهد.
• پزشک مثانه را پر می کند. آنها از طریق سیستوسکوپ آب و نمک در آن قرار می دهند. وقتی مثانه شما پر از آب شد، دچار کشیدگی می شود. این مورد اجازه می دهد تا پزشک دیواره مثانه شما را کامل ببیند. پزشک از شما سوال می کند که وقتی پر است چه حسی دارید.
• در برخی موارد پزشک نمونه هایی از بافت های مشکوک می گیرد. اگر توده ای غیر طبیعی به نظر برسد ، پزشک با استفاده از سیستوسکوپ قطعه کوچکی را برش می دهد که می توانند برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال کنند. این مورد نمونه برداری یا نمونه بافت یا بیوپسی نامیده می شود.

عوارض سیستوسکوپی چیست؟

اگر این روش تشخیصی توسط متخصص اورولوژی انجام شود، عوارض جانبی جدی را به همراه نخواهد داشت. در غیر این صورت ممکن است خطراتی در حین انجام سیستوسکوپی رخ دهد که عبارتند از:

• عفونت
• خونریزی از ناحیه بیوپسی
• پارگی دیواره مثانه
• هیپوناترمی
• تغییر در تعادل طبیعی سدیم در بدن

توجه داشته باشید در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر بعد از سیستوسکوپی به پزشک خود مراجعه کنید.

• درد شدید در جایی که اسکوپ وارد شد
• لرز
• تب
• ادرار کردن کمتر از حد معمول

آیا سیستوسکوپی دردناک است؟

وقتی سیستوسکوپ به مجرای ادرار و مثانه وارد می شود، ممکن است احساس ناراحتی کنید. هنگامی که مثانه شما پر می شود احتمالاً نیاز شدیدی به ادرار کردن و تخلیه مثانه پیدا می کنید. اگر پزشک بیوپسی کند ممکن است کمی احساس درد کنید. بعد از اتمام عمل ، مجرای ادرار ممکن است زخم شده باشد و ممکن است یک یا دو روز هنگام ادرار کردن ، بسوزد.

هزینه سیستوسکوپی

هزینه این روش معمولا به نوع مشکل بیمار و هدف از انتخاب این روش درمانی بستگی دارد. برای مثال هزینه سیستوسکوپی تشخیص در مقایسه با روشی که نمونه برداری، تزریق یا توده برداشته می شود، کمتر خواهد بود. علاوه بر این نوع دستمزد پزشک، هزینه محل درمان (بیمارستان یا کلینیک) و آزمایشات جانبی دیگر می تواند در تعیین قیمت نهایی موثر است.

کلام آخر

پزشکان از سیستوسکوپی برای تشخیص و درمان مشکلات دستگاه ادراری مانند عفونت های مجاری ادراری، کنترل مثانه، بزرگ شدن پروستات و سرطان مثانه استفاده می کنند. در طول سیستوسکوپی، متخصص مجاری ادراری (اورولوژیست) از یک اسکوپ برای مشاهده داخل مثانه و مجرای ادرار استفاده می کند. در پایان باید به این نکته اشاره کرد که تشخیص به موقع بیماری های مجاری ادراری به کمک این روش می تواند به روند بهبود کمک کند. با این حال توجه داشته باشید که این روش تشخیصی و درمانی را توسط متخصص اورولوژی باتجربه انجام دهید تا از بروز عوارض جانبی جلوگیری شود.