انزال معکوس در مردان؛ آنچه باید بدانیم

انزال معکوس که به آن انزال عقب گرد، رتروگراد، انزال پس گرد، انزال پس رونده و یا انزال خشک نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که در آن، مایع منی ایجاد شده در طول انزال، به جای خروج از آلت تناسلی، دوباره به مثانه بازمی‌گردد. بازگشت مایع منی به مثانه سبب می‌شود فرد انزال خشک و یا ارگاسم خشک را تجربه کرده و اسپرم‌های موجود در مایع منی نیز، از طریق ادرار فرد از بدن او خارج خواهند شد. انزال معکوس که بر لذت رابطه جنسی و ارگاسم تاثیری چندانی ندارد، به شکل غیر مستقیم سبب ناباروری مردان خواهد شد. چرا که برقراری رابطه جنسی به منظور فرزندآوری، نیازمند ترشح منی و خروج اسپرم‌های بدن از طریق آن خواهد بود. در حالی که انزال معکوس، مانع خروج منی از بدن شده و از این طریق، می‌تواند قدرت باروری مردان را تحت تاثیر قرار دهد.

علائم انزال عقب گرد

نشانه اصلی انزال عقب گرد یا انزال معکوس، خارج نشدن مایع منی پس از ارگاسم و برقراری رابطه جنسی است. انزال عقب گرد و یا انزال پس گرد افزون بر این، سبب تغییر در وضعیت ادرار بعد از برقراری رابطه جنسی خواهد شد. چرا که در انزال معکوس، مایع منی با ادرار فرد مخلوط شده و آن را تیره و کدر می‌کند. همچنین ممکن است در طول انزال معکوس، ترشحات بسیار کمی پس از ارگاسم داشته باشید که در این حالت می‌توانید از طریق تغییر در وضعیت ادرار خود پس از برقراری رابطه جنسی، متوجه انزال عقب گرد شده و در زمان مناسب، برای درمان آن به بهترین متخصص اورولوژی در اهواز مراجعه کنید. کم شدن حجم مایع منی خارج شده از بدن نیز، یکی دیگر از نشانه‌های انزال پس گرد بوده و باید در صورت مشاهده، آن را جدی بگیرید.

علت انزال معکوس چیست؟

دلایل مختلفی ممکن است سبب بروز انزال پس رونده شوند و در حالت کلی، هر عاملی که عملکرد ماهیچه‌های دهانه مثانه را تحت تاثیر قرار دهد، موجب شکل‌گیری انزال معکوس خواهد شد. بیماری‌های مختلفی مانند انواع دیابت، بیماری ام اس (MS)، آسیب‌های نخاعی، بیماری پارکینسون و … نیز، سبب آسیب به اعصاب بدن در ناحیه تناسلی شده و در نتیجه، بروز انزال معکوس خواهند شد.

همچنین مصرف برخی از داروها که برای درمان بزرگی پروستات، افسردگی، فشار خون بالا و … کاربرد دارند، ممکن است در شکل‌گیری انزال معکوس نقش داشته باشند.

رادیوتراپی ناحیه لگن که برای افراد مبتلا به سرطان پروستات و یا افراد دچار آسیب‌های لگنی انجام می‌شود، احتمال ابتلا به انزال معکوس را در افراد افزایش داده و یکی از عوامل به وجود آورنده‌ی آن محسوب می‌شود.

همچنین کسانی که سابقه جراحی پروستات و برداشتن آن را دارند، بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به انزال پس گرد هستند. چرا که این عمل جراحی ممکن است به اعصاب مثانه و اندام تناسلی فرد آسیب رسانده و از این طریق، سبب بروز انزال عقب گرد شود. البته کسانی که پروستات آن‌ها در طول این عمل جراحی برداشته شده است، دیگر امکان انزال را نداشته و نباید این موضوع را با انزال پس رونده اشتباه گرفت.

روش های درمان انزال معکوس

انزال معکوس در حالت کلی نیاز به درمان نداشته و مشکل خاصی برای فرد ایجاد نمی‌کند. اما هنگامی که این بیماری، سبب ناباروری مردان شده و یا روابط جنسی فرد را تحت تاثیر قرار داده باشد، باید حتما به پزشک مراجعه کرده و روند درمانی را آغاز کنید.

درمان انزال معکوس بسته به شدت بیماری و دلایل بروز آن، متفاوت بوده و به عنوان مثال اگر به دلیل مصرف دارویی خاص، ایجاد شده باشد، ممکن است پزشک در ابتدا با قطع مصرف دارو و یا جایگزین کردن آن با داروهای دیگر، برای درمان انزال معکوس و برطرف کردن نشانه های آن اقدام کند. پزشک همچنین ممکن است از داروهایی مانند ایمی پرامین، آنتی هیستامین، کلرفنیرامین، افدرین، فنیل افرین و … استفاده کند که موجب سفت شدن ماهیچه‌ها و عضلات مثانه، و در نتیجه جلوگیری از انزال معکوس خواهند شد.

آیا انزال خشک دائمی است؟

این موضوع که آیا انزال خشک یک موضوع دائمی است یا خیر، نیازمند بررسی دقیق علت و بروز آن در هریک از افراد است. اگر این عارضه به دلیل مصرف دارویی خاص باشد، با قطع و یا جایگزین کردن آن با دارویی دیگر، به راحتی درمان شده و انزال فرد، به حالت طبیعی خود باز خواهد گشت. اما اگر انزال پس گرد در اثر آسیب‌های وارد شده به اعصاب و یا عضلات اندام تناسلی فرد رخ داده باشد، باید برای تشخیص دقیق و امکان درمان شدن آن، به پزشک متخصص اورولوژی مراجعه کرده و تحت درمان قرار بگیرید.

انواع عمل جراحی برای خارج کردن اسپرم

در برخی موارد ناباروری مردان، به ویژه زمانی که انسدادی در مجاری اسپرم وجود دارد یا در مواردی که انزال به طور طبیعی صورت نمی‌گیرد، پزشکان ممکن است به عمل جراحی برای استخراج اسپرم متوسل شوند. این روش‌ها به خصوص در درمان ناباروری به کمک روش‌های کمک باروری مانند IVF و ICSI بسیار کاربردی هستند.

از جمله رایج ترین جراحی‌های خارج کردن اسپرم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• TESA (Aspiration Testicular Sperm): استخراج اسپرم با استفاده از سرنگ از بیضه.
• PESA (Percutaneous Epididymal Sperm Aspiration): خارج کردن اسپرم از اپیدیدیم با استفاده از سوزن.
• TESE (Testicular Sperm Extraction): نمونه برداری از بافت بیضه برای یافتن اسپرم.
• MESA (Microsurgical Epididymal Sperm Aspiration): برداشت اسپرم از اپیدیدیم به کمک میکروسکوپ جراحی.

هر کدام از این روش‌ها بسته به شرایط بیمار و تشخیص پزشک، ممکن است به صورت سرپایی یا تحت بیهوشی انجام شوند.

پیشگیری از برگشت اسپرم به بیضه

در برخی شرایط، به ویژه پس از جراحی‌های ناحیه لگن یا مثانه، امکان برگشت اسپرم به عقب و ورود آن به مثانه به جای خروج از مجرای ادرار وجود دارد. این پدیده به نام “انزال معکوس” شناخته می‌شود. برای پیشگیری از بروز این وضعیت، موارد زیر توصیه می‌شود:

• جلوگیری از آسیب به اعصاب ناحیه لگن در هنگام جراحی.
• مشاوره پیش از جراحی برای مردان دارای سابقه ناباروری یا تمایل به فرزندآوری.
• مصرف داروهای تقویت‌کننده انقباض گردن مثانه با تجویز پزشک.
• درمان و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و ام اس که ممکن است عملکرد عصبی مثانه را مختل کنند.

پیشگیری از انزال معکوس به خصوص در بیمارانی که تحت درمان‌های باروری قرار دارند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

چه عواملی ریسک انزال معکوس را بیشتر می‌کنند؟

انزال معکوس می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. برخی از مهم ترین عوامل افزایش دهنده‌ی ریسک این اختلال عبارت‌اند از:

• جراحی‌های ناحیه لگن یا مثانه: مانند جراحی پروستات یا برداشتن مثانه.
• دیابت: کنترل ضعیف قند خون می‌تواند باعث آسیب به اعصاب کنترل کننده‌ی انزال شود.
• مصرف برخی داروها: مانند داروهای ضد افسردگی، ضد فشار خون یا داروهای شل کننده‌ی عضلات.
• بیماری‌های عصبی: از جمله مالتیپل اسکلروزیس (MS) یا آسیب نخاعی.
• رادیوتراپی لگن: که می‌تواند به اعصاب یا بافت‌های اطراف آسیب وارد کند.

شناسایی این عوامل برای جلوگیری یا مدیریت بهتر انزال معکوس اهمیت زیادی دارد.

بیشتر بدانید: زود انزالی و روش های قطعی درمان

عوارض انزال معکوس چیست؟

انزال معکوس از نظر پزشکی خطر جدی برای سلامت فرد ندارد، اما ممکن است عوارض خاصی به همراه داشته باشد، به ویژه در زمینه‌ی باروری:

• ناباروری: اسپرم به جای خروج از بدن، وارد مثانه می‌شود و از بدن دفع می‌گردد.
• کاهش حس رضایت جنسی: برخی مردان کاهش در حس اوج لذت جنسی را تجربه می‌کنند.
• وجود اسپرم در ادرار: در آزمایش ادرار پس از انزال، می‌توان اسپرم مشاهده کرد.
• اضطراب یا اختلال روانی: به دلیل ناتوانی در بچه دار شدن یا نارضایتی جنسی.

در صورت مشاهده‌ی علائم انزال معکوس، مراجعه به پزشک متخصص اورولوژی برای بررسی دقیق تر توصیه می‌شود.

سوالات متداول

آیا برداشتن پروستات باعث انزال معکوس می‌شود؟

بله. یکی از شایع ترین علل انزال معکوس، پروستاتکتومی یا جراحی برداشتن پروستات است. در این نوع جراحی، به دلیل آسیب احتمالی به اعصاب و عضلات کنترل کننده‌ی انزال، امکان برگشت مایع منی به مثانه افزایش می‌یابد. این موضوع خصوصا در پروستاتکتومی رادیکال یا تراش پروستات از طریق مجرا (TURP) شایع تر است.

انزال معکوس خطرناک است یا خیر؟

از نظر جسمی، انزال معکوس عمدتا خطرناک نیست و تاثیر مستقیمی بر سلامت عمومی بدن ندارد. اما اگر فرد قصد فرزندآوری داشته باشد، این اختلال می‌تواند یک چالش جدی در باروری ایجاد کند. در این موارد، درمان‌هایی مانند استفاده از دارو، اصلاح سبک زندگی یا استخراج اسپرم از ادرار یا بیضه پیشنهاد می‌شود.

آیا ممکن است انزال معکوس، خودش خود‌ به خود برطرف شود؟

در برخی موارد، به خصوص اگر انزال معکوس ناشی از دارو یا عارضه‌ی موقتی باشد، امکان برگشت عملکرد طبیعی انزال وجود دارد. با این حال، در مواردی که علت آن جراحی یا آسیب عصبی است، خود به خود بهبود نمی‌یابد و نیاز به مداخله پزشکی دارد. در صورت مشاهده‌ی علائم انزال معکوس، بهتر است با یک متخصص اورولوژی مشورت شود تا علل زمینه‌ای بررسی و درمان مناسب آغاز شود.

کلام پایانی

انزال معکوس یک اختلال انزالی نسبتا رایج است که می‌تواند به خصوص در مردان با سابقه جراحی‌های لگنی یا مشکلات عصبی دیده شود. این وضعیت برای سلامت جسمی خطرناک نیست، اما اثر مهمی بر باروری مردان دارد. تشخیص زود هنگام و مدیریت صحیح آن، با کمک پزشک متخصص، نقش کلیدی در حفظ سلامت جنسی و باروری ایفا می‌کند.